Պրանայամա - շնչառական տեխնիկա
Պրանայաման իրենից ներկայացնում է շնչառության վերահսկում: Չնայած այս բացատրությունը թվում է որոշակիորեն ճիշտ, սակայն այն ամբողջությամբ չի արտահայտում նրա իմաստը: Պրանայամա բառը կազմված է երկու արմատից` «prana» և «ayama»: «Prana» նշանակում է «կենսական էներգիա»: Այդ կենսական էներգիան համարվում է թթվածինը կամ օդը: Սակայն պրանայաման պետք չէ դիտարկել միայն շնչառական վարժություններ` ուղղված լցնելու թոքերը թթվածնով: Պրանայաման օգտագործում է շնչառությունը`ազդելու նադիներում կամ էներգետիկ ուղիներում պրանայի կան կենսական էներգիայի հոսքին: «Yama» նշանակում է վերահսկում, սակայն պրանայամա բառի մեջ «ayama» արմատն է, որը նշանակում է պրանայի կամ կենսական էներգիայի ընդլայնում: Պրանայամայի տեխնիկաների միջոցով հնարավոր է ակտիվացնել կյանքի ուժը և ստանալ ավելի բարձր աստիճանի էներգիա և գիտակցություն:
Պրանայամայի պրակտիկայում կան շնչառության 4 ասպեկտներ, դրանք են`
- Pooraka – ներշնչել,
- Rechaka – արտաշնչել,
- Antar kumbhaka – ներշունչի պահում,
- Bahir kumbhaka – արտաշունչի պահում,
- Kevala kumbhaka –մեկ շունչ, 3 վայրկյան պահում, հետո էլի շունչ և կրկին պահում, և այդպես շարունակ:
Շնչառություն, առողջություն և պրանայամա
Շնչառությունը մարմնում ընթացող ամենակարևոր գործընթացն է: Այն ազդում է
ամեն մի բջջի գործունեությանը և, ամենակարևորը այն է, որ ուղղակիորեն կապված է ուղեղի աշխատանքի հետ: Մարդը շնչում է մոտավորապես 15 անգամ ամեն րոպե և 21,600 անգամ յուրաքանչյուր օր: Շնչառական համակարգը ապահովում է թթվածնի և գլյուկոզայի այրումը` էներգիա արտադրելով յուրաքանչյուր մկանային կծկման և մտավոր գործընթացի համար:
Շնչելը սերտորեն կապված է մարդկային բոլոր ասպեկտների հետ:
Մարդկանց մեծ մասը շնչում է սխալ` օգտագործելով նրանց թոքերի միայն մի փոքր կարողությունը: Շնչառությունը այս ժամանակ սովորաբար մակերեսային է լինում` զրկելով մարմինը թթվածնի և պրանայի մատակարարումից, որը շատ կարևոր է առողջության համար:
Ռիթմիկ, խորը և դանդաղ շնչառությունը խթանում է հանգիստ և գոհունակ մտքի առաջացմանը: Անկանոն շնչառությունը խանգարում է ուղեղի ռիթմին և հանգեցնում է ֆիզիկական, զգացմունքային և մտավոր բլոկների: Դրանք, իր հերթին, հանգեցնում են ներքին հակամարտության, անհավասարակշռված անհատականության, ոչ ճիշտ ապրելակերպի և հիվանդությունների առաջացմանը: Պրանայաման ստեղծում է կանոնավոր շնչառական ռիթմ:
Չնայած շնչառությունը հիմնականում անգիտակից գործընթաց է, դրա գիտակցված հսկողությունը կարելի կատարել ցանկացած պահին:
Շնչառություն և կյանքի տևողություն
Բացի կյանքի որակի վրա ազդելուց, շնչառության ճիշտ ռիթմին հետևելը կարող է երկարացնել կյանքի տևողությունը: Հին ժամանկներում ապրող յոգերը ու ռիշեցիները մանրամասն ուսումնասիրել են բնությունը:
Նրանք նկատեցին, որ կենդանիները, որոնք շնչում են դանդաղ, ինչպիսիք են`մպիտոնը, փիղը և կրիաները ունեն երկար կյանքի տևողություն, մինչդեռ արագ շնչող կենդանիները, ինչպիսիք են` թռչունները, շները և նապաստակները, ապրում են ընդամենը մի քանի տարի: Այս դիտարկումից նրանք հասկացան մարդու կյանքի տևողության համար դանդաղ շնչառության կարևորությունը:
Դանդաղ շնչառութունը սիրտը պահում է ավելի ուժեղ և նպաստում է կյանքի տևողության երկարացմանը:
Շնչառություն. Միշտ շնչեք քթով և ոչ թե բերանով, եթե այլ շնչառական տեխնիկա չի կատարվում: Քիթը պետք է պարբերաբար մաքրել Ջալա նետիի միջոցով, նախքան շնչառական պրակտիկաների կատարումը:
Ե ՞րբ կատարել պրանայաման: Վաղ առավոտյան պրանայամաների կատարումը լավագույն ժամանակն է: Երբ մարմինը թարմ է և միտքը ազատ է որևէ տպավորություններից: Եթե դա հնարավոր չէ, այլ լավ ժամանակ է մայրամուտից հետոն: Փորձեք պարբերաբար զբաղվել կատարել պրանայամաները ամեն օր նույն ժամանակ ու տեղում: Կանոնավորությունը ուժեղացնում է և նաև մեծացնում է կամքի ուժը: Պետք չէ շտապել, դանդաղ և կայուն առաջընթացը շատ կարևոր է:
Որտե ՞ղ կատարել պրանայաման: Անհրաժեշտ է պրանայամաները կատարել հանգիստ, մաքուր և հաճելի սենյակում, որը լավ օդափոխված է, բայց չկա միջանցիկ քամի: Ընդհանրապես, անհրաժեշտ է խուսափել ուղղակի արևի լույսի ներքո կատարել շնչառական վորժությունները, քանի որ մարմինը կունենա գերտաքացում, բացառությամբ լուսաբացի, երբ վաղաժամ արևի փափուկ ճառագայթները օգտակար են: Քամու, օդորակիչի ներքո ներքո շնչառական վարճությունների կատարումը կարող է հանգեցնել մարմնի ջերմաստիճանի խանգարմանը և հանգեցնի ցրտահարման:
Ո ՞ր դիրքում կատարել:
Հարմարավետ, կայուն մեդիտացիոն դիրքը պրակտիկայի ընթացքում անհրաժեշտ է արդյունավետ շնչառության և մարմնի կայունությունը ապահովելու համար: Siddha / siddha yoni ասանան պրանայամայի կատարման համար լավագույն դիրքերից մեկն է: Մարմինը պետք է հնարավորինս թուլացվախ լինի ամբողջ պրակտիկայի ընթացքում `ողնաշարի, վզի և գլխի հետ միասին:
Հաջորդականություն: Պրայամաները պետք է կատարել ասանաներից հետո և մեդիտացիաներից առաջ: Պրանայամաներից հետո մի քանի րոպե կարելի է պարկել շավասանայի դիրքով:
Հագուստ: Անհրաժեշտ է կրել բնական մանրաթելից պատրաստված, ազատ և հարմարավետ հագուստ: Մարմինը կարող է ծածկվել վերմակով, երբ ցուրտ է, կամ միջատներին հեռու պահելու նպատակով:
Դատարկ ստամոքս: Պարանայաման պետք է կատարել ուտելուց առնվազն երեք կամ չորս ժամ հետո: Ստամոքսում սնունդը ճնշում է գործադրում ստոծանու և թոքերի վրա` խանգարելով ամբողջական և խորը շնչելուն:
Կողմնակի ազդեցություններ: Առաջին անգամ շնչառական վարժություններ կատարելիս` սովորաբար տարբեր նշաններ կարող են դրսևորվել առողջ մարդկանց մոտ: Սրանք օրգանիզմի մաքրման և տոքսինների հեռացման գործընթացի արդյունք են, ինչպիսիք են օրինակ, քոր, դող, տաքություն, սառնություն, զգացմունքներ թեթևության կամ ծանրության զգացողություններ: Նման զգաղոցություններըւ ընդհանրապես ժամանակավոր են, բայց եթե նրանք շարունակական են, անհրաժեշտ է խորհդակցել յոգայի ուսուցչի հետ:
Հակացուցումներ: Պրանայաման չպետք է կատարվի հիվանդ ժամանակ, թեև պարզ մեթոդներ, ինչպիսիք են` շնչառության հետևելը շավասանայի դիրքում, կարող է կատարվել: Միշտ խորհրդակցեք յոգայի ուսուցչի հետ` նախքան թերապևտիկ նպատակներով պրանայամաների կատարումը:
Չծխել: Պրանայամա կատարող անձանց խորհուրդ չի տրվում ծխախոտի օգտագործումը:
Կան պրանայամաների տարբեր տեսակներ, որոնց մասին կխոսենք , հետևյալ բաժիններում՝
1․ Յոգիկ ամբողջական շնչառություն,
2․ Նադի Շոդհանա պրանայամա,
3․ Շիթալի պրանայամա,
4․ Շիտկարի պրանայամա,
5․ Բհարմարի պրանայամա,
6․ Ուջջայի պրանայամա,
7․ Բհաստրիկա պրանայամա,
9․ Սուրյա Բեդհա։